Reżyser filmowy i radiowy, scenarzysta, producent, prof. PWSFTViT im. Leona Schillera w Łodzi, pan Maciej J. Drygas, pracuje nad nowym filmem dokumentalnym pod tytułem „Pociągi”. Poszukujemy materiałów, które byłyby pomocne w realizacji tego wyjątkowego przedsięwzięcia.

Kadr z przygotowywanego filmu "Pociągi" w reż. Macieja Drygasa, fot. mat. z archiwum autora.

„Pociągi” to projekt pełnometrażowego filmu dokumentalnego, który powstaje z materiałów archiwalnych i jest klasyfikowany jako  found footage documentary. Wykorzystywanie materiałów archiwalnych w filmie dokumentalnym często jest sprowadzone do roli ilustracji obrazów z przeszłości - konkretnych sytuacji historycznych.

Fot. materiały z archiwum reżysera.

- „Dla mnie praca z materiałami archiwalnymi ma dużo bardziej kreatywny charakter. Moja metoda polega na tworzeniu na ekranie zupełnie nowej rzeczywistości. W oparciu o znalezione materiały archiwalne, często całkowicie dekonstruuję ich znaczenie pierwotne i powołuję do życia nowy, autorski świat. Tworzę zupełnie inny kontekst. Kreowanie relacji pomiędzy przekształconym przeze mnie obrazem i nową, dodaną warstwą dźwiękową oraz emocjonalna relacja pomiędzy widzem, a rzeczywistością archiwalną - to problemy i artystyczne wyzwania którymi interesuję się od wielu lat” – tłumaczy Drygas.

O czym będzie opowiadał film „Pociągi”?

- „Tak więc, korzystając z bogatej ikonografii archiwalnej odbędę w moim filmie podróż pociągami przez XX wiek. Pasażerowie, dworce, pociągi staną się tworzywem do zbudowania dokumentalnego fresku, który chciałbym ułożyć w uniwersalny, czytelny na całym świecie  portret człowieka  w XX wieku, z jego nadziejami, pragnieniami, klęskami i tragediami. Tę zamkniętą w wagonach kolejowych historię świata zmontuję w strukturę opartą na refrenach. Co kilkanaście lat w różnych miejscach na świecie odbywa się na dworcach podobne misterium. Wagony wypełniają setki mężczyzn jadących na wojnę, później powracają pociągi z rannymi, albo z trumnami. Potem rozpoczyna się exodus ludności cywilnej. Wypędzeni mieszają się z powracającymi z obozów jeńcami, mundurowi zwycięskich armii prowadzą zwyciężonych. Łzy radości i łzy goryczy. Aż wreszcie przychodzi czas, gdy na dworcach pojawiają się zwyczajni pasażerowie” – wyjaśnia reżyser.

Maciej Drygas chce zbudować strukturę dramaturgiczną filmu tak, żeby widz nie pozostał tylko chłodnym obserwatorem, ale żeby zaprosić go do wnętrza, wciągnąć w głąb ekranu. Żeby w ślad za obrazem, przemierzając niezmierzone odległości, odczuwał osobiście ten zmieniający się w czasie, otaczający świat i żeby ta podróż, być może, zakiełkowała refleksją, albo pytaniem: Gdzie teraz jestem na tym świecie?…. I dokąd zmierzam?...

Reżyser wybrał takie kraje, w historii których pociągi odgrywały szczególną rolę, w których jest szansa na odnalezienie materiałów o mocnym ładunku emocjonalnym, w których kolej odgrywała szczególną rolę w życiu człowieka.

I w tym miejscu zwracamy się do Państwa z apelem o podzielenie się filmowymi materiałami archiwalnymi, powstałymi w Polsce i na całym świecie, zrealizowanymi zarówno w warunkach profesjonalnych, jak i amatorskich (taśmy 8 mm, Super 8, 16 mm). Szukamy także w Polsce i na świecie tekstów, które stanowić będą rodzaj libretta. Interesują nas teksty napisane w pociągu: listy, fragmenty dzienników, notatek służbowych, dokumentów - które ułożą się w swoisty wielogłos, tworząc dramaturgiczny szkielet libretta: od liryki codzienności po dramatyczne teksty, pełne bólu i cierpienia, od radosnych powidoków z podróży, po koszmar bycia w podróży przymusowej. Być może są gdzieś w Państwa domowych archiwach filmowe artefakty oraz teksty dokumentujące życie ludzi na kolei bądź w jakiś sposób związanych z tym środkiem lokomocji. 

Prosimy Państwa, aby wszelkie sugestie dotyczące powyższego apelu kierować na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Z góry dziękujemy za wsparcie!  

Fundacja Grupy PKP

***

Warto dodać, że reżyser zamierza odwiedzić archiwa filmowe w ponad 20 krajach, takich jak Anglia, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Rosja, Ukraina, Kazachstan, Portugalia, Hiszpania, USA, Kanada, Izrael, Brazylia, Meksyk, Argentyna, Afryka Południowa, Indie, Iran, Chiny, Japonia, Australia, Wietnam, Kuba. Niektóre z nich np. w Chinach, Iranie, na Kubie  czy w Indiach, mają bardzo utrudniony dostęp.

Fot. materiały z archiwum reżysera.

Na koniec dzielimy się, dzięki uprzejmości pana Drygasa, fragmentem ściśle tajnej notatki służbowej z początku lat 30. XX w. sporządzonej przez Wiaczesława Mołotowa.

Jak już informowaliśmy przybyliśmy do Akmolińska 1 lipca 1931. Trzy wiorsty od stacji kolejowej rozciąga się obóz dla spec przesiedleńców głównie kułaków. Obóz stoi w stepie i przez cały dzień zasypywany jest gorącym pyłem lipcowej purgi. Brak jest jakichkolwiek namiotów. Ludzie żyją tutaj pod otwartym niebem – 15-20 tysięcy osób. Temperatura dochodzi do 50 stopni. Wody na stacji Akmolińsk nie ma. Podwożona jest pociągami. Zrozumiałym jest, że skoro węzeł kolejowy obciążony jest przede wszystkim transportem materiałów budowlanych, zaopatrzenie w wodę ma się źle. Kiedy zbliża się pociąg złożony z 4-5 platform z pojemnikami z wodą, tłumy spec przesiedleńców czekają na pociąg daleko przed stacją. Ludzie jak małpy wpełzają na pięciometrowe beczki i wiadrami i usiłują czerpać wodę. Czerwonoarmiści GPU próbują uspokoić tłum, ale jest to niemożliwe. Ludziom potrzebna jest woda i z powodu walki o wodę rodzi się masa ekscesów. Nie pomagają wystrzały w powietrze, a sytuacja uspakaja się dopiero wtedy gdy beczki są już puste. Bywały sytuacje, kiedy spragniony tłum spec przesiedleńców siłą zatrzymywał pociąg i wypijał wodę z kotła  parowozu.

Pan Maciej J. Drygas (ur. 3.04.1956) - reżyser filmowy i radiowy, producent, scenarzysta,  profesor w PWSFTViT im. Leona Schillera w Łodzi. Laureat wielu międzynarodowych festiwali, m.in.: Felix ' 91 za najlepszy dokumentalny film w Europie – „Usłyszcie mój krzyk”, Prix Italia '92 za słuchowisko dokumentalne pt. „Testament”, Grand Prix '95 na Międzynarodowym Festiwalu Twórczości Telewizyjnej w Monte Carlo za film dokumentalny „Stan nieważkości". Filmy i słuchowiska radiowe Macieja J. Drygasa emitowane były przez stacje telewizyjne i radiowe w Europie, Kanadzie, Brazylii, Australii, Japonii, Afryce.

Fundacja Grupy PKP